Arama Motorlarının Çalışma Mantığı

Her konu ile ilgili bilgiye ulaşılabilen ve hatta aranan bilginin en kaliteli siteden alınmasını sağlayan arama motorları, yaptığı sıralama sonrası kullanıcıları en iyi sitelerle buluşturuyor. İnternet kullanıcılarının işini kolaylaştırarak aranan bilgiye en doğru kaynaktan ulaşılmasını sağlıyor. İlk kez 1990 yılında Kanada Montreal Üniversitesi’nde başlayan arama motoru çalışmaları sonrası ilk “Web Cravler” çalışmaları da Washington Üniversitesi’nde yapılmıştır.

Sonrasında birçok firma arama motoru işine girişti. 200 milyon sayfayı tarayabilen Fast Search ilk arama motoru oldu. Bir müddet sonra da Fast Search Yahoo tarafından satın alındı. 15 Eylül 1995 yılında Larry ve Sergey tarafından Google oluşturuldu ve 1998 yılında da kuruldu. Google tarafından 1996-1998 yılları arasında arama sonuçları sonrası kaliteli olanları seçip üst sıralara taşıyan bir teknoloji geliştirildi. Bu teknoloji sayesinde Google yıllar içinde zirveye oturdu.

Günümüzde Google başta olmak üzere Yandex, Bing, Baidu, DuckDuckGo, Ecosia, Gigablast, Munax, Qwant ve Sogou gibi birçok arama motoru kullanılıyor. Peki, arama motorları nasıl çalışıyor? Şimdi arama motorlarının çalışma mantığından başlayarak kullanımı ve özellikleri ile devam edelim.

Arama Motorlarının Çalışma Mantığı Nasıldır?

Aslında ilk önce arama motorlarının çalışma mantığını bilmek bize ne kazandırır bu sorunun cevabını vermek istiyoruz. Arama motorlarının çalışma mantığını iyi bilen biri arama motorlarında aradığını kolayca bulabilir. Zaman kaybetmeden istediği bilgiye en doğru kaynaktan ulaşabilir. Şirketler için geri dönüşü kaliteli reklamlar verebilmek için de arama motorlarının çalışma mantığını bilmek önemlidir. Bunun için arama motorlarının çalışma mantığı nasıldır bilmek gerekir.

Arama motorları, spider ve web denilen minik yazılımlarla aralıksız çalışır.  Kullanıcılar günün her saati web sitelerini ziyaret eder. Ziyaret ettikleri web sitelerinin URL’leri kendi sunucularına taşınır. Bu işlem gerçekleşirken web crawlerlar site içinde bulunan linkleri kullanır ve bir siteden diğerine sürekli atlar.

Sonuçta internetteki tüm web sitelerini, içerikleri ve birbiri ile bağlantılı linkleri kaydeder. Site ile ilgili içerikler de belli algoritmalarla ve her arama için puanlanır. Link ilişkisinden yola çıkarak Pagerank puanları da hesaplanır. Tüm puanlar harmanlanır ve söz konusu sitedeki URL’ler için puanlar ortaya çıkar. Puanı en yüksek web siteleri de arama motorlarında üst sıralarda yer alır.

İndeksleme Nedir?

Arama motoru çalışmasında indeksleme her şeyin başlangıç noktasıdır. İndeksleme, web sitesi içeriklerinin Google tarafından kayıt altına alınması ve veri tabanında saklı tutulmasıdır. İndeksleme işlemi Google Botları tarafından yapılır.

Google Botları ilk olarak web sitesindeki içeriklerin güncel olup olmadığını tarar. Sonra arama motoru ile uyumlu olup olmadığını tespit eder. Ortaya çıkan verilere göre inseksleme yapılır. Google içinde indeksleme aslında çok karmaşık ve detaylı bir sistemdir.

XML Site Haritaları

Eski bir kavram olan XML, arama konsolları tarafından Google’a iletilir. XML site haritaları, arama motorlarının ihtiyacı olan bilgileri ve uğradığı değişikliklerle ilgili ayrıntı listesini içerir.

Arama Motorları İçin Uygunluk Nedir?

Adeta bir cevap makinesi olan arama motorları için uygunluk en doğru kelimelerle bir adrese ulaşmaktan çok daha fazlasıdır. Arama motorlarının ilk kullanıldığı zamanlarda arama sonuçları sınırlı iken, günümüzde sonuçları eşleştirmek çok daha kolay hale geldiğinde arama sonuçları sınırsızdır.

Arama motorları, popüler web sitelerindeki içeriklerin değerli bilgiler içerdiğini varsayar.

Zaten bu varsayım da arama sonuçlarına göre kullanıcı memnuniyeti ile kanıtlanmıştır. Matematiksel eşitlikler kullanan arama motorları, içerik kalitesine göre web site sıralaması yapar. Algoritmalar yani matematiksel eşitlikler yüzlerce değişken içerdiğinden bu değişkenler sıralama faktörü olarak ta tanımlanır.

Arama Motorlarının Dünyadaki Pazar Payları

Arama motorları ülkeden ülkeye farklı kullanım oranlarına sahiptir. Fakat Google, dünya genelinde %70’den fazla Pazar payı ile liderdir. Buna karşın bazı ülkelerde diğer arama motorları ön plana çıkmaktadır. Mesela Baidu’ nun Çin’deki Pazar payı %70’dir. Rusya’da da Yandex liderdir. Dünya genelinde en çok kullanılan arama motoru kuşkusuz Google’dır.

Arama Motorlarının Özellikleri

Arama motorları birçok özelliği ile kullanıcıların işini kolaylaştırıyor. Milyarlarca veri, web dünyasında arama motorları sayesinde kullanıcılara ulaşıyor. Öncelikle arama motorlarının genel özelliklerini inceleyelim.

• Arama motorları arama işlemini kolaylaştırmak için web sunucuları bulur.

• Sürekli interneti tarayarak endeksleme yapar ve uygun sonuçları kullanıcıya sunar.

• Her bir arama motoru Spidering denilen bir sistem kullanır.

• İnsanlar tarafından kontrol edilen dizinlere sahiptir.

Google’ın Temel Özellikleri

Şubat 2019 yılında Netmarketshare tarafından hazırlanan rapora göre Google’ın pazar payı %74,38’dir. 4 Eylül 1998’de ilk kez Amerika’da faaliyete geçen Google, internet tabanlı bir sisteme sahiptir. Kullanıcılar için ek ürünleri olup bilgileri düzenleyerek herkesin erişebileceği ve faydalanabileceği bir hale getirir.

Sesli arama özelliği yanında çeviri özelliği, dijital kütüphane ve fotoğraf arama servis özelliği ile ön plana çıkmaktadır. Google Adsense uygulaması ile popüler bir reklam platformu olup Pazar payının büyümesinde Google Adsense’nin payı büyüktür. Rakipleri ile arasında büyük bir fark bulunan Google, şüphesiz en iyi arama motoru özelliğini korumaktadır.

Bing’in Temel Özellikleri

Arama motorları arasında %7,92’lik bir paya sahip olan Bing, video aramalarında son derece başarılıdır. Windows için varsayılan tarayıcı olarak kabul edilmesine rağmen ancak %10’luk bir kullanıcı payına sahiptir.

Türkçe dâhil 58 farklı dilde kullanılmaktadır. Akıllı cihazlardaki performansı yüksektir. Google’ın alternatifi bir arama motorudur. Webmaster ve program geliştiricilere özel ekstra uygulamaları bulunur.

Yandex’ in Temel Özellikleri

Türkiye’de her geçen gün kullanıcı sayısı artan Yandex, Rusya’da en popüler arama motorudur. Google’a rakip gösterilen bir arama motoru olarak birçok özelliği ile dikkat çekiyor. 23 Eylül 1997’de resmi olarak kullanılmaya başlandı. Toplamda 11 ofisi bulunan Yandex’ in 3 ofisi Ukrayna’da biri Türkiye’de biri de California’dadır. 20 Eylül 2011’de Türkiye piyasasına giriş yaptı.

Yandex video ile kullanıcılar aradığı videolara kolaylıkla ulaşabilmektedir. Çalışma sistemi olarak YouTube’a benzetilmektedir. Antivirüs teknolojisine sahip olup, şüpheli durumlarda ”Bu web sitesi bilgisayarınıza zararlı olabilir” uyarısı yapmaktadır. Yandex trafik servisi ile en yoğun trafiğin olduğu zaman aralığı öğrenilmektedir.

Baidu’nun Temel Özellikleri

Çin’de en popüler arama motoru olan Baidu’ nun pazar payı her geçen gün büyüyor. Google 2000 yılında Çin’de yasaklanmıştı. Baidu bu yasak sonrası Çin’de kuruldu. 2019 yılına gelindiğinde ise Çin’de kullanılan en popüler arama motoru haline geldi. Halen pazar payında 2. sırada yer alan bir arama motoru olarak her geçen gün hızla büyüyor. %11,91 pazar payına sahip olan Baidu, tüm akıllı cihazlarla uyumlu bir şekilde çalışıyor.

Hatta mobil cihazlar için geliştirdiği uygulamalarla adından söz ettiriyor. DU pil tasarrufu özelliği yanında Facemoji klavye, DU kaydedici ve ES dosya gezgini uygulamaları milyonlarca kişi tarafından kullanılıyor.

Yahoo Temel Özellikleri

1995 yılında Stanford Üniversitesi’nde öğrenci olan 2 genç tarafından kurulan Yahoo, günümüzde adeta dev bir organizasyon haline gelmiştir. Şubat 2019 verilerine göre %3,45’lik arama motoru Pazar payına sahiptir. Popüler bir elektronik posta sağlayıcıdır.

E-mail uygulaması yanında news uygulaması ile de dikkat çekmektedir. 38 farklı dilde hizmet sunan Yahoo, görsel sonuçlarda son derece başarılıdır. Firefox tarayıcılar açısından varsayılan arama motoru olma özelliğindedir.